REGIO – Sinds 2018 woont hij officieel weer in Nederland en hij wordt steeds vaker gezien op de Veluwe en Veluwezoom: de wolf. Een dier dat voor grote verdeeldheid zorgt. Natuurliefhebbers vinden zijn terugkomst prachtig, veehouders en hobbyboeren vrezen voor het leven van hun dieren. Volgens Natuurmonumenten is het heel duidelijk: we moeten in Nederland leren leven met de wolf.
Vooropgesteld: de kans dat je een wolf tegenkomt, is uiterst klein. Annemieke Meiners heeft het dier nog nooit gezien. Tonnis Boersma slechts één keer, vanuit het uitkijkpunt op de Elsberg. “In een flits. Hij was alweer weg voor ik er erg in had.” Beiden zijn educatief medewerker bij Natuurmonumenten en nemen, net als een grote groep natuurgidsen, regelmatig groepen kinderen en volwassenen mee op excursie om ze alles te vertellen over de wolf. “Maar het eerste dat we zeggen is altijd: we gaan hem vandaag echt niet tegenkomen.” Doel van de excursies is om de deelnemers te laten kennismaken met het dier. “Onbekend maakt onbemind. De wolf heeft een negatieve reputatie. Met onze excursies proberen we mensen te laten wennen aan de wolf”, aldus Meiners.
Vier roedels
De eerste wolf vestigde zich in 2018 op de Noord-Veluwe en kreeg het jaar daarna gezelschap. Dit paar kreeg sinds 2019 elk jaar jongen. In 2022 zijn er inmiddels bij vier wolvenparen minimaal zestien wolvenwelpen geboren en dat betekent dat er vier roedels in Nederland aanwezig zijn. Deze wonen in Drenthe, op de Noord-Veluwe, de Midden-Veluwe (boven Arnhem) en Park de Hoge Veluwe.
Ook hier in Nationaal Park Veluwezoom worden sporen van wolven gevonden en zo af en toe wordt er eentje gezien. Onlangs werd een wolf gefilmd op het fietspad in het bos bij Ellecom. “De dieren die we hier zien, zijn waarschijnlijk jonge wolven die zich nog niet hebben gevestigd”, legt Tonnis Boersma uit. “Als welpen ouder worden, gaan ze op zoek naar een eigen territorium. Dan kunnen ze wel 60 kilometer per dag afleggen en komen soms over de Veluwezoom of Loenermark. Wolven met een vast territorium vormen een paar, krijgen welpen en blijven in hun eigen gebied. We weten niet of er al wolven zich aan de Veluwezoom hebben gevestigd.”
Snelle hap
Een wolf die op zoek is naar een geschikt territorium kijkt of er voldoende voedsel is, toegang tot water, maar vooral voldoende rust. “Wolven gaan doorgaans mensen uit de weg, we zijn geen prooi voor ze”, zegt Boersma. “Ze weten heel goed dat de mens voor hen het grootste gevaar vormt.” Roedels leven dan ook meestal op een plekje achteraf en leven van wat het bos hen te bieden heeft. “De wolf eet voornamelijk reeën en herten, af en toe een big van wild zwijn. Er is voldoende voedsel op de Veluwe en deze gesettelde dieren zijn doorgaans ook niet de wolven die vee aanvallen.” Volgens Boersma zijn het de zwervende wolven die vaker gaan voor ‘de snelle hap’ en dat zijn de dieren waartegen veehouders en hobbyboeren hun dieren moeten beschermen.
En daar is het volgens Annemieke Meiners wel tijd voor. “De wolf is er nou eenmaal en gaat ook niet meer weg. De knop moet om, we moeten vee gaan beschermen. Zet dieren ’s nachts op stal of leg een wolvenwerend raster aan.”
Andere maatregelen dan bescherming van het vee, door rasters of kuddebewakingshonden, zijn er niet. De wolf is een beschermde diersoort, dus verplaatsen of afschieten is geen optie. “En dat zou ook geen zin hebben. Als er een geschikt territorium vrijkomt, wordt dit binnen de kortste keren weer ingenomen door een andere roedel”, aldus Meiners. Overigens verwachten zij en Boersma niet dat de Veluwe straks ‘vol zit’ met wolven. “We weten niet hoeveel wolven er uiteindelijk op de Veluwe komen. We weten wel dat wolven een groot territorium nodig hebben. En met vijf territoria kan de Veluwe wel eens vol zijn. We verwachten een afvlakking van de toename van het aantal”, zegt Boersma.
Filosofie
Een stukje bewustwording is een belangrijk onderdeel van de wolvenexcursies. Boersma omschrijft zichzelf als ‘kort door de bocht’ als hij uitlegt: “We weten in Nederland niet hoe we met de natuur moeten omgaan. Ik hoor nog steeds dat mensen hun kind op de rug van een Schotse Hooglander zetten voor een foto. Of mensen die wilde zwijnen voeren en tam willen maken. Dat kan gewoon niet, het is gevaarlijk. Je moet wilde dieren met rust laten.”
Vast onderdeel in de wolvenexcursie is ook een stukje filosofie over de plek van de mens in de natuur. “Jarenlang dachten we dat de mens boven de natuur stond. En in mijn ogen is dat niet goed voor de natuur geweest. Ik vraag de mensen in mijn groep om eens na te denken over de mens als onderdeel van het systeem. Dat levert altijd mooie gesprekken op, óók met de kinderen.”
Toegevoegde waarde
Hoewel de wolf zeker voor vervelende situaties zorgt, die Natuurmonumenten zeker niet wil bagatelliseren, ziet de organisatie ook voordelen in de terugkomst van het dier. De natuurbeschermers verwachten dat de komst van de wolf een toegevoegde waarde zal blijken aan de biodiversiteit. “Als roedels herten bijvoorbeeld ergens anders gaan grazen om wolven te vermijden, krijgen jonge boomscheuten, die anders opgeknabbeld zouden worden, de kans te groeien en kan het bos verjongen”, legt Meiners uit.
Ze vindt het jammer dat wolven zo’n slechte reputatie hebben. “De wolf wordt in een heel kwaad daglicht gesteld. De media melden elke wolvenaanval, maar zelden incidenten met honden of vossen, om maar eens iets te noemen. Ik denk echt dat we met zijn allen aan de wolf moeten wennen en dan kunnen we prima samenleven.”
En voor wie tóch onverhoopt die wolf tegenkomt tijdens een wandeling in het bos is het advies simpel: “Blijft rustig, houd afstand, houd de hond aan de lijn en laat geen voedsel achter.” En vergeet niet te genieten.
Alle informatie over de wolf, meldingen en subsidieregelingen in Gelderland is te vinden op bij12.nl. Wolvenexcursies van Natuurmonumenten zijn te boeken via natuurmonumenten.nl. Donderdag 23 februari staan er twee op het programma: om 11.00 uur voor volwassenen en om 14.00 uur voor kinderen van 8 tot en met 12 jaar.
Foto’s: Natuurmonumenten
Foto: Annemieke Meiners legt aan de hand van een zogenoemd prentendoek uit hoe je de sporen van een wolf kunt herkennen
Meer foto's
