APELDOORN – Het college van B en W van de gemeente Apeldoorn stelt de gemeenteraad voor om ruim 25 miljoen te bezuinigingen op de gemeentelijke begroting. Ruim 60 procent van dit bedrag wordt binnen de muren van het gemeentehuis gevonden. Hierdoor verdwijnen er 200 banen waarbij gedwongen ontslagen niet worden uitgesloten. Ook wordt bezuinigd op het onderhoud en het beheer van sportvelden en accommodaties, onderwijs en het opbouwwerk. Gemeentelijke subsidies worden over nagenoeg de gehele linie verminderd of afgebouwd. “Wij staan er slecht voor, niets doen is geen optie. Wij zijn echter van mening dat wij met deze Voorjaarsnota een fair bod aan raad en samenleving doen. Wij nemen geen maatregelen die de veiligheid van burgers in het geding brengen of de meest kwetsbaren onevenredig raken. Wij breken geen zaken af die later niet weer opgebouwd kunnen worden”, aldus financieel wethouder Spoelstra tijdens de presentatie van de Voorjaarsnota 2011.
Met de 25 miljoen aan heroverwegingen komt het college niet volledig tegemoet aan de taakstelling van 30 miljoen. B en W stellen voor om het verschil te dekken door onder meer het gedeeltelijk bevriezen van de inflatiecorrectie op de interne budgetten (onderhoud, inhuur externen, inkoop), een verhoging van de toeristenbelasting en het invoeren van forensenbelasting. De vraag of Apeldoorn ‘er is’ met een bezuiniging van 30 miljoen kan en wil het college vooralsnog niet met een volmondig ja beantwoorden. Het college wijst hierbij op de recessie, op de mogelijke tegenvallers bij het effectueren van de bezuinigingen en vooral op de overdracht van taken door het rijk aan de gemeente. Het college onderschrijft de recente conclusie van de gemeentelijke Rekenkamercommissie. “Wij zijn inderdaad in de gevarenzone beland”, zo stelt Spoelstra.
De andere gemeente
Naast de bezuinigingen wordt in de Voorjaarsnota aandacht geschonken aan het thema ‘de andere gemeente’. Het college wil toe naar een gemeente die een groter beroep doet op de samenleving, die durft los te laten, maar er wél is als het echt nodig is. Het college wil op uitvoerend niveau meer aan derden over laten en de gemeente ‘dichter bij de burger’ organiseren. Het college erkent de financiële noodzaak maar geeft expliciet aan dat ook bij ‘wind mee’ er sprake zou zijn van een dergelijk concept. “Wij zijn niet de all over probleemoplosser die wij ooit dachten te zijn”, aldus Fokko Spoelstra tijdens de presentatie.
Naast de wens om te komen tot een andere gemeente heeft het college van B. en W. zich bij het opstellen van de Voorjaarsnota laten leiden door de kerntakendiscussie die recent door de raad is gevoerd. Dit betekent dat activiteiten die geen kerntaak zijn, worden losgelaten. De kerntaken worden op een sober niveau uitgevoerd.
Financiële uitgangssituatie
Het college constateert ten opzichte van eerdere discussies over de financiën mee- en tegenvallers. Het gemeentefonds wordt minder verlaagd dan aanvankelijk voorzien, de resultaten van het grondbedrijf werken echter negatief door. Grote zorgen bestaan er over de decentralisatie van rijkstaken naar de gemeenten. Vooral bij de uitvoering van Wet Werken naar Vermogen voorziet het college problemen. Spoelstra: “De invoering van deze wet gaat gepaard met aanzienlijke rijkskortingen op de sociale werkvoorziening – in ons geval de Felua – en met kortingen op het reïntegratiebudget. Het is niet voor niets dat wij een negatief oordeel hebben geveld over het bestuursakkoord tussen VNG en de rijksoverheid.”
Bezuinigingsvoorstellen
Voorstellen uit de Meerjarenprogrammabegroting (17 miljoen)
Raad en college hebben met elkaar afgesproken om van de taakstelling van 30 miljoen een bedrag van 17 miljoen intern – dus binnen de gemeentelijke bedrijfsvoering – te vinden.
Dit bedrag is als zodanig opgenomen in de Meerjarenprogrammabegroting 2011. Van deze € 17 miljoen heeft het college inmiddels 9,2 miljoen geconcretiseerd. Van de overige 7,8 miljoen is voor de jaarschijf 2012 een bedrag van 3,9 miljoen taakstellend en gelijkelijk over de ambtelijke diensten verdeeld. De invulling van de dan nog resterende 3,9 miljoen vraagt om maatwerk en om ingrepen in de ambtelijke organisatie. Spoelstra hierover: “Nog niet zo lang geleden is met een efficiencykorting van 4,5 miljoen onze ambtelijke organisatie ontdaan van het vetrandje. Met deze ronde van bezuinigingen raken wij het bot. En dat wij het bot raken blijkt nu ook uit het feit dat wij deze 17 miljoen niet volledig realiseren. De teller stokt bij 15,6 miljoen”.
Op basis van deze bezuiniging worden onder meer de formaties op de afdelingen Milieu, Stedenbouw en Cultuurhistorie, Sport, Cultuur, Projectontwikkeling en Grondzaken verminderd. Ook wordt bezuinigd op de dienstverlening door het Zorgloket en de Stadsbank.
In samenwerking met het Management Team werkt het college aan een organisatie-ontwikkelingsplan. De Ondernemingsraad zal nauwgezet bij dit proces worden betrokken.
Voorstellen op basis van de kerntakendiscussie (13 miljoen)
Het college van B. en W. geeft in de Voorjaarsnota aan dat het op basis van kerntakendiscussie kans ziet om bijna € 10 miljoen te bezuinigen. Het college stelt voor om de subsidie voor de schoolbegeleidingsdienst stop te zetten. Verder acht het college het mogelijk om tussen de 6 ton en 1 miljoen euro te bezuinigen op de gemeentelijke budgetten voor onderwijsachterstandsbeleid. Apeldoorners met een inkomen boven de 125% van het minimumloon kunnen geen gebruik meer maken van regelingen op het terrein van het minimabeleid. Dit was 140%. Het college wil het tarief voor de taxibussen verhogen en denkt hiermee een bedrag van € 4 ton in te kunnen boeken. De gemeentelijke subsidie op maaltijdvoorzieningen wordt stopgezet. Hetzelfde geldt voor alarmering.
Het beheren en onderhouden van de sociale infrastructuur in wijken kan efficiënter en effectiever. Het college wil een vorm van opbouwwerk in stand houden maar wil de financiële middelen hiervoor beperken. De subsidies voor de Louise de Brauwprijs en de stichting Maatschappelijk Ondernemen worden stopgezet. Verder wil het college dat het Verenigingsbureau en de Sportraad fuseren. Het college stelt de raad voor om niet langer het totale onderhoud van sportvelden en accommodaties te financieren. Ook subsidies zijn niet langer vanzelfsprekend. Verenigingen moeten een bijdrage leveren aan de maatschappelijke activiteiten en de sociale infrastructuur om in aanmerking te komen voor een bijdrage. Ook wordt voorgesteld om het uitbestedingsbudget voor cultuur en archeologie te beperken. De subsidies voor Bouwhuis en de Stichting Apeldoornse Monumenten worden afgeschaft.
Afwijkingen van het raadskader
In afwijking van de wens van de raad geven B en W maar deels invulling aan de bezuiniging op het schoolzwemmen voor het speciaal onderwijs. De zorg voor hulpbehoevende en kwetsbare kinderen beschouwt het college wél als een kerntaak. Ook wordt de raad voorgesteld om af te zien van een bezuiniging van een kwart miljoen op de schuldhulpverlening. “Met een dergelijke ingreep hebben wij geen schuldhulpverlening meer en dat vinden wij een ongewenste ontwikkeling”, zo stelt Spoelstra namens het college. Gelet op het feit dat de zwemverenigingen al met hoge lasten te kampen hebben wil het college de bijdrage aan de zwemverenigingen slechts beperkt verlagen. Verder wordt voorgesteld om af te zien van een vermindering van de subsidies aan de VVV en het Veluws Bureau voor Toerisme. Het financiële nadeel dat hierdoor ontstaat wordt, wat het college betreft, opgevangen door een verhoging van toeristenbelasting.
B en W onderkennen de noodzaak tot bezuinigen op cultuur maar kiezen voor een andere invulling dan de gemeenteraad. Het één op één effectueren van de raadsopdracht zou het einde betekenen van een aantal culturele instellingen (onder meer de museumfunctie van CODA). Met deze maatregelen wordt, naar de mening van het dagelijks bestuur van de gemeente, onherstelbare schade toegebracht aan de culturele infrastructuur.
In de visie van het college verdwijnen de wijkfilialen van de bibliotheek maar blijft een sterk hoofdfiliaal behouden. Cultuureducatie wordt meer een zaak voor het onderwijs en andere partners. Lessen en cursussen voor kinderen worden maximaal voor enkele jaren gesubsidieerd; de subsidies voor volwassenen worden stopgezet. Verenigingen en organisaties voor amateurkunst worden op een goedkopere wijze ondersteund: niet meer op basis van het ledental maar op basis van maatschappelijke relevantie. Het college wil de museumfunctie van CODA handhaven. Dit moet en kan wel goedkoper door er meer partners bij te betrekken en verregaande samenwerking aan te gaan met kunstenaars, bedrijven en andere instellingen.
Om kosten te besparen moeten ook Orpheus en Gigant meer met elkaar samenwerken.
De gemeentelijke bijdrage wordt met 100.000 teruggebracht. Deze bezuiniging komt geheel ten laste van Gigant. Vooralsnog wordt geen uitvoering gegeven aan het idee om Gigant onder te brengen bij Orpheus.
In de Voorjaarsnota geven B. en W. aan dat het mogelijk is om binnen de door de raad gestelde opdracht van 4,9 miljoen ruim 3,8 miljoen te bezuinigen op het zogeheten maatschappelijk vastgoed. In dit bedrag is een verdere bezuiniging op onderwijshuisvesting à raison van
250.000 opgenomen en een besparing bij Accres van 1,5 miljoen. De Apeldoornse zwembaden moeten het met € 8 ton minder doen maar kunnen allemaal (inclusief Loenen) wel open blijven. Een scan van de wijkvoorzieningen en een nadere verkenning van efficiencyverbetering moeten samen 1,3 miljoen opleveren.
Het behoeft geen nader betoog dat een korting van 1,5 miljoen op Accres consequenties heeft, zo schrijft het college in de Voorjaarsnota. Concreet betekent dit onder andere sluiting van accommodaties, van gymlokalen en van de kinderboerderij in de Maten. Dit betekent óók een versobering van het onderhoud én een vermindering van de functie sportstimulering.
Aanvullende dekkingsmiddelen
Zoals aangegeven krijgen B en W met de voorgestelde bezuinigingen van ruim € 25 miljoen de Meerjarenprogrammabegroting niet geheel sluitend. Het college stelt de raad voor om hiervoor een aantal zogeheten aanvullende dekkingsmiddelen in te zetten. De raad wordt onder meer voorgesteld om een lagere index te hanteren voor de interne materiële kosten. Ook wordt een verhoging van de toeristenbelasting voorgesteld en stelt het college voor om over te gaan tot het invoeren van een forensenbelasting.
Het college constateert in de Voorjaarsnota 2011 dat Apeldoorn er financieel niet goed voorstaat. De reservepositie staat onder druk. Afgerond heeft Apeldoorn in 2015 een bedrag van 22 miljoen in reserve. Hierbij is rekening gehouden met een te verwachten bijdrage van 20 miljoen verbandhoudende met de grondbedrijfproblematiek.
Besluitvormingstraject
De gemeenteraad van Apeldoorn organiseert op de woensdagen 25 mei en 1 juni 2011 extra politieke markten over de Voorjaarsnota 2011. Op donderdag 9 juni 2011 houdt de raad een afsluitende hoorzitting. Het raadsdebat over de Voorjaarsnota staat gepland voor donderdag
16 juni 2011, de besluitvorming voor donderdag 30 juni 2011.
