HOENDERLOO – Energiebedrijf Eneco schonk deze week drie authentieke houten elektriciteitspalen aan het Elektriciteitsmuseum in Hoenderloo en plaatste ze in de tuin. Op 19 april was het namelijk precies 125 jaar geleden dat in Kinderdijk de eerste elektriciteitscentrale van Nederland werd geopend, die stroom leverde aan 11 straatlantaarns en 300 lampen van huizen in de buurt. In het museum in Hoenderloo staat een grote, werkende replica van die eerste machine. De centrale in Kinderdijk is in 1915 overgenomen door GEB Dordrecht, dat in 1995 opging in Eneco.
Het Elektriciteitsmuseum in Hoenderlo heeft al een paar jaar één houten elektriciteitspaal in de tuin staan en gaf aan museumsponsor Eneco te kennen een paar extra palen te kunnen gebruiken om zo een voorbeeld van een bovengronds stroomcircuit aan te kunnen leggen.
Netbeheerder Stedin en infrabedrijf Joulz (beide deel van de Eneco groep) beheren rond Gouda nog altijd een bovengronds laagspanningsnet van circa 130 kilometer. Het gaat om zo’n 3000 palen. De bodem ter plekke heeft een zodanige structuur dat een bovengronds net daar op bepaalde plaatsen de voorkeur heeft.
125 Jaar stroom in Nederland
Willem Smit was zoon van een fabrikant in Kinderdijk en wist al pionierend met elektriciteit de fabriek te verlichten. In 1884 kreeg Smit de opdracht voor een verlichtingsinstallatie voor een schip van de Holland-Amerika Lijn en bezocht New York, waar de eerste grote elektriciteitscentrale stond, ontworpen door Thomas Edison.
Enkele fabrikanten in Kinderdijk waren zo tevreden over de verlichte fabriek, dat ze ook in hun eigen huizen de olielampen wilden vervangen door elektrisch licht. Zo kwam geld bijeen voor de eerste elektriciteitscentrale in Nederland, de N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk, die op 19 april 1886 werd geopend met een stoommachine van 80 pk en twee gelijkstroomdynamo’s van elk 7,5 KiloWatt. Helaas is het gebouw in 1964 gesloopt. In het Elektriciteitsmuseum in Hoenderloo zijn nog enkele foto’s van het pand en de machine aanwezig. In Kinderdijk hangt een herinneringsplaquette en bij de rechtsopvolger van Smit Slikkerveer, Brush HMA in Ridderkerk, staat nog één van de twee oorspronkelijke generatoren. Deze is niet operationeel. De replica in Hoenderloo draait wel.
Meer foto's
