VOORSTONDEN – Natuurmonumenten gaat landgoed Voorstonden een flinke facelift geven. Het parkbos wordt weer teruggebracht in oude sfeer, ‘zoals de landschapsarchitect het ooit bedoeld heeft’. De restauratie van het parkbos maakt onderdeel uit van landschapsplannen voor de omgeving.
De familie De Vos van Steenwijk verkocht het landgoed in 1995. Huis en tuin werden overgenomen door de huidige bewoners, de familie Hoogenberk. Het park en bos kwamen in eigendom van Natuurmonumenten. “De familie De Vos van Steenwijk heeft weinig onderhoud gepleegd aan het parkbos”, vertelt Harald van den Akker, beheerder van Natuurmonumenten. “Aan de ene kant ligt ons dus een hoop achterstallig onderhoud te wachten, maar aan de andere kant betekent dit dat er geen grote veranderingen zijn aangebracht in het landschap.”
Van bos naar parkbos
Landgoed Voorstonden is rond 1745 aangelegd in Hollandse landschapsstijl. “We kunnen het niet bewijzen, maar we denken dat het ontwerp van de hand is van landschapsarchitect Van Lunteren”, aldus Van den Akker. “De slingerende lanen zijn kenmerkend voor zijn werk. Helaas is er van die lanen niet veel meer over, de paden zijn overwoekerd en er ontbreken hier en daar bomen.”
Er is een historisch herstelplan opgesteld voor park en bos. Hiervoor is uitgebreid onderzoek gedaan op het landgoed. Iedere boom dikker dan 30 centimeter is op een kaart ingemeten, waardoor alle paden konden worden herleid. Deze worden weer begaanbaar gemaakt, ontbrekende bomen herplant. Ook wordt het bos hier en daar uitgedund waar het te donker is. Verder worden hier en daar heesters en stinzenplanten toegevoegd en bruggen vervangen, zodat de paden niet langer doodlopen op waterpartijen. “Het gaan van een onbeheerd bos naar een parkbos met intensief beheer”, verklaart Harald van den Akker. “We zullen in de toekomst vrijwilligers nodig hebben om een deel van het onderhoud met ons te doen.”
Bij de herstelwerkzaamheden wordt speciale aandacht besteed aan de knoflookpad. Deze komt hier steeds minder voor, mede door het verontreinigde water, maar ook doordat zijn leefomgeving aan land steeds minder geschikt is. “We willen de knoflookpad een goede habitat bieden.” Ook de aanwezige kamsalamander, die Landgoed Voorstonden tot Natura 2000-gebied maakt, verdient een prettiger woonomgeving. “De salamanders zijn er nog wel, maar komen niet tot volle wasdom, we denken door de verontreiniging.”
In september wordt gestart met herstel van het parkbos, maar voor het zover is, moet de verontreinigde grond worden opgeschoond. “De vijvers en beken zijn ernstig vervuild”, verklaart Van den Akker. “Door de papierindustrie in Eerbeek zitten er zware metalen in het slib. Er moet flink worden gebaggerd.” Met name het baggeren kost een hoop geld en dat is zuur. De totale kosten bedragen 1,2 miljoen voor het hele park, waarvan een derde bestemd is voor grondzuivering. “We betalen hoge kosten voor verontreiniging die niet door ons is veroorzaakt.” Eind 2011 verwacht Van den Akker dat de herstelwerkzaamheden aan het parkbos zijn afgerond.
Omgeving
De herstelplannen van landgoed Voorstonden lopen door in de omgeving. Zo worden de tuin en het huis Voorstonden bij het park en bos betrokken door een vloeiende overgang, evenals naastgelegen landgoed Het Leusveld. “Wandelaars kunnen van het ene naar het andere landgoed lopen zonder een grote overgang in het landschap.” Daarnaast worden de omliggende erven bij de plannen betrokken. Zo is er een heggen- en hagenherstelplan. Aan de hand van historische kaarten wordt getracht oude situaties weer in ere te herstellen. “Dat doen we samen met particulieren die in de omgeving wonen en op hun erf hagen aan willen legen. De gemeente Brummen draagt hier financieel aan bij door middel van het fonds Ligt op Groen.”
Daarnaast worden ook de lanen in de omgeving weer hersteld, eveneens in samenwerking met de gemeente Brummen. “De lanen in rondom Voorstonden en het naastgelegen landgoed Het Leusveld zijn op sommige plaatsen heel slecht”, aldus Van den Akker. “Dat willen we herstellen. We verwachten dat in de komende twintig jaar veel bomen zullen uitvallen. Deze worden dan herplant, evenals de bomen de al eerder zijn gekapt en waar dus een ‘gat’ in de laan zit.”
Informatieavond
Omdat landgoed Voorstonden moet voldoen aan eisen van de gemeentelijke Monumentencommissie, is er weinig ruimte voor aanpassingen. Toch verzorgt Natuurmonumenten een informatieavond om omwonenden en andere belangstellenden op de hoogte te brengen van alle plannen. Deze vindt plaats op donderdag 22 april, vanaf 20.00 uur in Concordia in Brummen.
foto J. Loonstra / Natuurmonumenten
